تبعات وحشتناک توفان های نمکی دریاچه ارومیه ، احتمال شیوع بیماری های جسمی تا مسائل روانی در منطقه ، پیش بینی مهاجرت 6میلیون نفر از ساکنان حاشیه دریاچه - وبلاگ سانا

به گزارش وبلاگ سانا، مسئول سابق دفتر نظارت و پایش ستاد احیای دریاچه ارومیه ضمن اشاره به تبعات بی شمار خیزش توفان نمک ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه تنها راه جلوگیری از این توفان را احیای دریاچه دانست.

به گزارش وبلاگ سانا، علیرضا شریعت مسئول سابق دفتر نظارت و پایش ستاد احیای دریاچه ارومیه ضمن اشاره به تبعات بی شمار خیزش توفان نمک ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه تنها راه جلوگیری از این توفان را احیای دریاچه دانست و گفت: با گفتمان مشترک، همدلی وهمراهی همه دستگاه های متولی بخش آب و به دور از رقابت های جناحی و سیاسی می توان دریاچه ارومیه را احیا کرد و جلوی بروز این پدیده خطرناک را گرفت.

شریعت به ترکیبات ریزگردهای توفان های نمکی دریاچه ارومیه اشاره و اظهار کرد: بر اساس گزارش های مطالعات اجرا شده به وسیله دانشگاه های علوم پزشکی تبریز و ارومیه - که در همان ابتدای آغاز فعالیت ستاد صورت گرفت - ذرات موجود در ریزگردهای نمکی دریاچه ارومیه حاوی ترکیبات کلسیم، آهن، آلومنیوم و منیزیم هستند. کلسیم موجود در محیط خطر ابتلا به سنگ کلیه، گرفتگی مجاری کلیه و رگ های خونی را بالا می برد. آهن موجود در این ریزگردها نیز ممکن است منجر به ورم و بروز آسیب های چشمی گردد و جذب آن به وسیله تنفس طولانی مدت نیز التهاب ریه را در پی دارد.

وی اضافه نمود: تنفس منیزیم موجود در ریزگردها باعث افسردگی، گیجی و ضعف عمومی می گردد اما درباره آلومینیوم وضع از این هم بدتر است و حتی تنفس کوتاه مدت ذرات حاوی آلومینیوم باعث سرفه، تحریک شش و صدمه به دستگاه تنفسی می گردد. اگرچه خشکی دریاچه ارومیه طیف گسترده ای از بیماری ها یا اختلالات را موجب می گردد اما مهم ترین و شایع ترین این اختلالات متوجه ریه، مری، سیستم عصبی و دستگاه های داخلی خواهد شد.

مسئول سابق دفتر نظارت و پایش ستاد احیای دریاچه ارومیه ادامه داد: متاسفانه موضوعی که همواره مغفول می ماند، بی توجهی بسیاری از مسئولان و حتی دلسوزان در مورد اثرات مخرب خشک شدن دریاچه ارومیه و دیگر دریاچه ها، رودخانه ها و تالاب ها بر بهداشت روانی مردم است. چراکه همه این نعمات خداوندی به منظور ایجاد آرامش روحی و روان انسان ها آفریده شده و نابودی آن ها علاوه بر مسائل جسمانی، عوارض روحی و روانی بسیاری دارد و باید به عنوان یک موضوع مهم مورد توجه قرار گیرد.

شریعت با اشاره به نتایج یک پیمایش شرح داد: نتایج یک پیمایش آماری - که در ستاد احیای دریاچه ارومیه و با همکاری پلیس راه منطقه انجام گرفت - نشان داد پرآبی دریاچه ارومیه باعث کاهش بسیار تصادفات رانندگی در جهت جاده حاشیه دریاچه ارومیه و حتی کاهش دعواهای خیابانی در شهر ارومیه شده و این فرایند بهنگام خشک شدن دریاچه ارومیه به طور کامل برعکس شده بود. این موضوع نشان می دهد که آب یک ماده چند وجهی است که علاوه بر جنبه های مالی، بهداشت و سلامت و ... وجه بهداشت روانی هم دارد .

وی به گستره توفان نمک دریاچه ارومیه اشاره نمود و گفت: توفان نمک دریاچه ارومیه علاوه بر تحت تاًثیر قرار دادن استان های همجوار دریاچه،تا هزاران کیلومتر دورتر یعنی تا شمال شرق ایران را هم تحت تاثیر قرار می دهد و گستره آن به استان های تهران، قم، خراسان شمالی، خراسان رضوی و سمنان هم می رسد. در برترین حالت حدود 6 میلیون نفر از جمعیت ساکن در حاشیه این دریاچه را مجبور به ترک منطقه خواهد نمود.

دبیر فدراسیون آب ایران اضافه نمود: این 6 میلیون به کجا مهاجرت خواهند کرد؟ هزاران میلیارد تومان باید صرف اسکان و زندگی این افراد در منطقه ها دیگر گردد. آیا به این فکر نموده ایم که اگر در احیای دریاچه ارومیه احیا نگردد و این جمعیت 6 میلیون نفری مجبور به مهاجرت به استان های دیگری شوند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا زیرساخت های لازم برای استقرار این جمعیت در دیگر استانها وجود دارد؟ قطعا خیر!

این کارشناس آب با اشاره به تاثیر گرد و غبار نمک بر کشورهای همسایه تاکید نمود: این پدیده علاوه بر منطقه های در ایران، کشورهای همسایه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

وی با توجه به آسیب های ناشی از توفان نمک و راهکارهای جلوگیری از آن گفت: هر چه رطوبت دریاچه ارومیه بیشتر باشد، امکان خیزش گرد و غبار نمک از سطح آن کمتر خواهد بود. در صورت تداوم خشکی دریاچه و تغییر بافت بستر دریاچه ، این ذرات نمکی با کمترین مقدار باد هزاران کیلومتر از غرب تا شمال شرق کشور را در بر خواهند گرفت. به علاوه نشستن این گرد و غبار روی برگ درختان و گیاهان باعث نابودی آن ها نیز می گردد. مواد و املاح این گرد و غبار از نظر شیمیایی به گونه ای است که بر حیات گونه های جانوری منطقه هم اثرگذار است.

شریعت در ادامه تاکید نمود: ابتدا باید بپذیریم که نمی توان جلوی توفان نمک را گرفت بلکه ضروری است دریاچه ارومیه را از حالت بی آبی خارج کرد.

مرحوم کردوانی معتقد بود دریاچه ارومیه احیا نخواهد شد

مسئول سابق دفتر نظارت و پایش ستاد احیای دریاچه ارومیه به پیش بینی مرحوم پرفسور پرویز کَردُوانی - جغرافی دان و پدر کویرشناسی ایران- درباره عدم احیای دریاچه ارومیه اشاره و اظهار کرد: او معتقد بود که دریاچه ارومیه احیا نخواهد شد. چراکه از نظر مهندسی قابل انجام نیست و برای جلوگیری از تبعات خشک شدن دریاچه مانند خیزش گرد و غبار نمک باید روی کل دریاچه یک لایه خاک ریخت. در همان مقطع بنده معتقد بودم که سخنان پرفسور کردوانی در مورد عدم احیای دریاچه ارومیه کاملا بجاست ولی از یک منظر دیگر.

شریعت ادامه داد: آنچه که او به عنوان مسایل تکنیکال و مهندسی به عنوان چالش احیای دریاجه ارومیه مطرح می کرد، به نظر من می توانست به گونه ای دیگری بیان گردد. چراکه چالش اصلی عدم احیای دریاچه ارومیه عوامل غیر مهندسی و غیر تکنیکال هستند و عامل اصلی آن به طور قطع عدم باور، اعتقاد و همراهی همه دستگاه های حاکمیتی اعم از قوای سه گانه و نهادها و سازمانهای مختلف بعلاوه تعارض منافع است که به آن بخشی نگری و ماموریت محوری بخشهای مختلف را می توان اضافه نمود. به تعبیری دریاچه ارومیه به محلی برای منازعات حزبی و سیاسی و استانی تبدیل شد که امیدوارم هر چه سریع تر و با تغییر پارادایم و در یک محیط کاملا غیر احساسی و ملی به داد این دریاچه زیبا و حیاتی برسیم.

این کارشناس آب به بخشی از فعالیت های اجرا شده در ستاد احیای دریاچه ارومیه به منظور احیای دریاچه ارومیه اشاره و اظهار کرد: مهم ترین اقدامی که در تاریخ آب کشور بی سابقه بود و برای اولین بار با درایت چیت چیان - وزیر اسبق وزارت نیرو - و پیگیری ستاد رخ داد موضوع الزام به رعایت دقیق حق آبه محیط زیستی دریاچه ارومیه از طرف این وزارتخانه بود که تا آن مقطع علیرغم وجود مصوبات قانونی به آن عمل نمی شد و همین موضوع تاثیر شگرفی در رهاسازی حق آبه به دریاچه و آبگیری تالاب ها داشت ولی متاسفانه در اواخر دولت دوازدهم و تحت فشارهای سیاسی و همینطور تفکر استانی به طور ناقص انجام گرفت.

شریعت اضافه نمود: از اقدامات دیگر می توان به مصوبه کارگروه نجات دریاچه ارومیه به جلوگیری از توسعه کشاورزی و یا طرح های انتقال آب و تغییر الگوی کشت اشاره نمود که این فعالیت ها هم در دوره گذار دولت دوازدهم و آغاز دولت سیزدهم رها شد و اعتبارات لازم برای انجام این فعالیت ها پرداخت نشد البته امیدوارم که در دوره نو و در کارگروه فعلی مسئله احیای دریاچه ارومیه دوباره به عنوان یک مسئله ویژه در دستور کار قرار گیرد.

وی در ادامه اظهارکرد: به طور قطع هر کار نوی خالی از اشکال نیست و فعالیت های ستاد احیای دریاچه ارومیه کاستی هایی داشت ولی باید بپذیریم همین که بعد از مدت ها توانست مسئله آب و محیط زیست را در صدر توجه قرار دهد و همه دستگاههای مرتبط را دور یک میز جمع کند، به عنوان یک دستاورد بزرگ باید مورد توجه قرار گیرد و صد البته در همان مدت فعالیت ستاد، علیرغم همه مسائل و تنگناها دریاچه به تثبیت رسید و همین که در حال حاضر با الگوبرداری و تجارب حاصله از این ستاد، ستاد احیای زاینده رود هم شکل گرفته نشاندهنده آن است که تجارب این مجموعه باید مورد توجه جدی قرار گیرد .

مساله آب را جناحی نکنیم

شریعت گفت: با توجه به چند وجهی بودن موضوع آب، اگر بتوانیم موضوعات مربوط به آب و محیط زیست را در یک محیط تعاملی و گفت وگو محور و استفاده از همه ظرفیت های ملی شامل دستگاه حاکمیتی، بخش خصوصی و ذی نفعان حل کنیم به طور قطع حل موضوعات دیگر کشور خیلی راحت تر خواهد بود.

دبیر فدراسیون صنعت آب ایران باتوجه به مسئله بحران کم آبی اظهار کرد: موضوع آب را نباید سیاسی و جناحی کنیم بلکه باید گفتمان ملی برای آن شکل دهیم.

وی ضمن اظهار اشاره به اقدامات یکی دو ماه اخیر دولت سیزدهم و پیگیری و ادامه عملیات اجرایی تعدادی از پروژه های ستاد احیای دریاچه ارومیه شامل انتقال پساب شهرهای ارومیه و تبریز به پیکره دریاچه و تکمیل پروژه سد و تونل انتقال آب زاب گفت: به طور قطع در کنار فعالیت های اجرایی و سازه ای ، مهم ترین و اساسی ترین فعالیت ها برای احیای دریاچه ارومیه جلوگیری از توسعه کشاورزی بی رویه، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی با تغییر الگوی کشت با توجه در نظر گرفتن معیشت کشاورزان و حمایت از آنان در بازه زمانی این تغییر و تضمین خرید محصولات از کشاورزان، جلوگیری از استقرار صنایع پر آب بر، احترام به حق آبه زیست محیطی دریاچه و از همه مهمتر پیگیری و استقرار دقیق مدیریت واحد حوضه آبریز دریاچه ارومیه است.

مسئول سابق دفتر نظارت و پایش ستاد احیای دریاچه ارومیه تاکید نمود: تغییر ساختار وزارت نیرو از مدیریت آب استانی به مدیریت حوضه های آبریز ، توسعه متوازن و التزام به آمایش سرزمین - که مدت هاست مطرح است و بدان توجه نشده - باید به عنوان یک اصل مهم در دستور کار دولت سیزدهم قرار گیرد.